Kościół wybudowany z datków parafian w latach 1907 - 1914. Kosztorys i projekty sporządził inż. Ksawery Dionizy Drozdowski, pomocnik inżyniera architekta Guberni Lubelskiej. Organizatorem budowy był ówczesny proboszcz ks. Feliks Biały. Nowy kościół został usytuowany w obrębie wzgórza kościelnego (dawniej zamkowego), na terenie cmentarza przykościelnego starej świątyni i częściowo ogrodu proboszczowskiego. Jego oś podłużną wyznaczono prostopadle do osi dawnej świątyni. Z tego powodu musiano rozebrać stary kościół, gdyż jego ściany znalazły się zaledwie w odległości jednego metra od murów nowo wznoszonego. Pozostawiono tylko prezbiterium jako kaplicę z figurą Matki Bożej Kębelskiej. W roku 2001 papież Jan Paweł II wyniósł go do godności bazyliki mniejszej. W latach 2011-12 staraniem obecnego proboszcza ks. Jerzego Ważnego dokonano gruntownej renowacji bazyliki.

Kościół jest budowlą w stylu neogotyckim, murowaną z czerwonej cegły, trójnawową. Przy prezbiterium zakrystia, obok nawy jedna wieża i wieżyczka na sygnaturkę nad nawą. Wewnątrz znajdują się, dostosowane stylistyką do budowli, ołtarze: główny z figurą Matki Bożej Wąwolnickiej oraz ołtarze boczne z obrazami Jezusa Miłosiernego, św. Stanisława Kostki i św. Józefa i św. Franciszka. Na chórze muzycznym dwudziestogłosowe organy. Chrzcielnica neogotycka z 1966 roku. Oprócz tego w skład wyposażenia kościoła wchodzą trzy dzwony z przemyskiej ludwisarni Felczyńskich, poświęcone w 1961 roku przez biskupa lubelskiego Jana Kałwę.

Bazylika

W sensie architektonicznym bazylika (gr. basilikos - królewski) jest typowo grecką formą budowli znaną od V w. przed Chrystusem. Bazylika była pałacem królewskim albo siedzibą wysokiego rangą urzędnika - archonta (najwyższy urzędnik państwowy w starożytnych Atenach, który przewodniczył radzie areopagu i zajmował się najważniejszymi sprawami ateńskiej polis).
Chrześcijanie przejęli słowo bazylika na określenie miejsc sprawowania czci Boga, tym bardziej, że niekiedy właśnie te budynki świeckie były adaptowane dla potrzeb liturgicznych.
Nazwę bazylika do kościelnych budowli zastosowano po raz pierwszy w 303 r. Od czasów Konstantyna Wielkiego bazylika oznaczała większe budynki kościelne, budowane na planie podłużnym, kościół wielonawowy, którego nawa główna jest wyższa od naw bocznych i otrzymuje oświetlenie przez okna umieszczone w górnej strefie swoich ścian.
Od średniowiecza nazwę bazylika przyznawano świątyniom, traktując je jako tytuł honorowy nadawany niektórym kościołom, najczęściej będącym siedzibą wysokiej rangi dostojnika kościelnego np. biskupa albo legata papieskiego.
Dziś słowo "bazylika" oznacza tytuł honorowy przyznawany niektórym kościołom, które m.in. odznaczają się użytecznością liturgiczną lub duszpasterską albo wartością zabytkową. Z liturgicznego i prawnego punktu widzenia rozróżnia się bazyliki patriarchalne i bazyliki mniejsze.

Bazyliki większe i mniejsze

Bazylika patriarchalna - od XVIII wieku nazywana bazyliką większą (basilica maior) - bezpośrednio podlega papieżowi. Cechami ją wyróżniającymi są tron i ołtarz papieski, zastrzeżone wyłącznie dla papieża lub upoważnionych przez niego prałatów.

Do bazylik patriarchalnych należą:

• Bazylika Św. Piotra na Watykanie
• Bazylika Św. Jana na Lateranie
• Bazylika Santa Maria Maggiore w Rzymie
• Bazylika Św. Pawła za Murami
• Bazylika Św. Franciszka w Asyżu

Do przywilejów bazylik patriarchalnych należą: specyficzne konopeum (zasłona na tabernakulum), tintinnabulum (dzwoneczek liturgiczny), szczególne odpusty, kolegium penitencjarzy, cappa magna (okazała kapa liturgiczna) oraz rokieta (komża) dla kanoników. Odwiedzenie czterech pierwszych bazylik jest warunkiem uzyskania odpustu w roku jubileuszowym. Otwarta jest w nich tak zwana porta sancta, czyli święte drzwi.

Bazylika mniejsza (basilica minor) - to kościół obdarzony honorowym tytułem, odznaczający się użytecznością liturgiczną lub duszpasterską albo wartością zabytkową.
Wzorowany na przywilejach bazyliki patriarchalnej tytuł bazyliki mniejszej jest nadawany wielu znaczniejszym kościołom w całym świecie. Papież Pius VI nadał ten tytuł po raz pierwszy w 1783 roku kościołowi św. Mikołaja w Tolentino. W 1836 roku Kongregacja Obrzędów przeniosła przywileje nadane kościołom kolegiackim (collegiata insignis) także na bazyliki mniejsze. Odtąd tytuł ten przysługuje również kościołom kolegiackim.
Obecnie tytuł bazyliki mniejszej nadawany jest przez papieża lub w drodze prawa zwyczajowego znaczniejszym kościołom kolegiackim i klasztornym oraz sanktuariom maryjnym znanym jako miejsca pielgrzymkowe.

Warunki uzyskania tytułu bazyliki mniejszej, obowiązki i zadania w dziedzinie liturgiczno-duszpasterskiej oraz przywileje związane z tytułem Bazyliki Mniejszej reguluje dokument wydany w 1989 r. przez Kongregację ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów "O tytule bazyliki mniejszej".

Kongregacja ds. Kultu Bożego
i Dyscypliny Sakramentów

O TYTULE BAZYLIKI MNIEJSZEJ
"Dom kościoła", czyli dom Boga i chrześcijańskiej wspólnoty, zawsze był traktowany jako jeden z głównych znaków Kościoła świętego - obecnej na świecie i pielgrzymującej Oblubienicy Chrystusa.
Jego piękno i przyozdobienie oraz przydatność do sprawowania czynności liturgicznych były w różnych okresach regulowane przez odpowiednie normy prawne.
Wśród kościołów danej diecezji główne miejsce zajmuje i największą godnością cieszy się kościół katedralny, w którym znajduje się katedra, znak nauczycielskiego posługiwania i władzy biskupa, pasterza tejże diecezji, oraz znak jego komunii z rzymską katedrą Piotra. Kolejne miejsce zajmują kościoły parafialne, przy których skupiają się poszczególne wspólnoty wiernych diecezji. Ponadto istnieją sanktuaria, do których pielgrzymują wierni diecezji lub innych Kościołów lokalnych.
Pośród tych i innych kościołów o różnych nazwach istnieją świątynie o szczególnym znaczeniu liturgicznym i duszpasterskim, które mogą być przez papieża odznaczone tytułem bazyliki mniejszej na znak ich szczególnej więzi z Kościołem Rzymskim i z osobą Następcy św. Piotra.
Normy dotyczące bazylik mniejszych zostały ustalone po Soborze Watykańskim II dekretem Domus Dei z dnia 6 czerwca 1968 roku, ogłoszonym przez Świętą Kongregację Obrzędów (AAS 60, 1968, 536-539).
Biorąc pod uwagę nowsze dokumenty liturgiczne oraz doświadczenia zebrane w ostatnich latach, Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów uznała za wskazane w następujący sposób dostosować wspomniane normy do dzisiejszych warunków.

I. Warunki uzyskania tytułu bazyliki mniejszej

01Kościół, dla którego podejmuje się starania o nadanie tytułu bazyliki, winien być Bogu poświęcony specjalnym obrzędem oraz stanowić w diecezji ośrodek życia liturgicznego i działalności duszpasterskiej, zwłaszcza poprzez sprawowanie Najświętszej Eucharystii, pokuty i innych sakramentów. Powinien być wzorem dla innych kościołów pod względem przygotowania i przebiegu tych celebracji, nacechowanych wiernym przestrzeganiem zasad liturgicznych oraz czynnym uczestnictwem ludu Bożego.

02Dla zapewnienia godnej i przykładnej celebracji kościół winien posiadać obszerne prezbiterium. Różne elementy wymagane do sprawowania liturgii (ołtarz, ambona, miejsce przewodniczenia) winny być usytuowane zgodnie z wymogami odnowy liturgicznej (por. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 253-280).

03Kościół winien się cieszyć w całej diecezji pewnym uznaniem, dlatego że został zbudowany i poświęcony Bogu z okazji jakiegoś wydarzenia o szczególnym znaczeniu historyczno-religijnym albo z tej racji, że znajduje się w nim ciało lub znacznej wielkości relikwie jakiegoś świętego, lub też jakiś obraz otaczany szczególną czcią. Należy również brać pod uwagę znaczenie kościoła jako pomnika historycznego oraz jego walor jako obiektu sztuki.

04Aby w ciągu roku liturgicznego mogły być sprawowane obrzędy związane z poszczególnymi jego okresami, winna być odpowiednia liczba prezbiterów przeznaczonych do posługi liturgiczno-pastoralnej w tym kościele, zwłaszcza do sprawowania Eucharystii i pokuty (wystarczająca liczba spowiedników, którzy byliby do dyspozycji wiernych w ustalonych godzinach).
Wymagany jest ponadto odpowiedni zespół ministrantów oraz dobrze przygotowana schola śpiewaków (chór), która by mogła ożywiać uczestnictwo wiernych także przez muzykę i śpiew sakralny.

II. Dokumenty wymagane do przyznania tytułu Bazyliki

Do Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów należy nadesłać następujące dokumenty:

01Prośbę miejscowego Ordynariusza, także gdyby kościół był powierzony opiece jakiegoś zgromadzenia zakonnego.

02Nihil obstat, czyli pozytywną opinię Krajowej Konferencji Biskupów.

03Opracowanie na temat początków i dziejów kościoła oraz rozwijanej w nim działalności religijnej (czynności liturgiczne, działalność duszpasterska i charytatywna).

04Album zawierający zdjęcia zewnętrznego i wewnętrznego wyglądu kościoła, zwłaszcza urządzenia prezbiterium (ołtarza, ambony, krzesła kapłana przewodniczącego), a także innych miejsc celebracji obrzędów (miejsc dla usługujących i ministrantów, chrzcielnicy, miejsca przechowywania Eucharystii oraz sprawowania sakramentu pokuty).

05Wypełniony "Kwestionariusz" z danymi dotyczącymi kościoła.

III. Obowiązki i zadania w dziedzinie liturgiczno-duszpasterskiej

01W bazylice mniejszej winna być zapewniona stała liturgiczna formacja wiernych: przez kształcenie zespołów ustanowionych dla sprawowania czynności liturgicznych, specjalne kursy dokształcające, serie konferencji i inne tego rodzaju inicjatywy.
Do głównych zadań wspólnoty związanej z bazyliką należy studiowanie i upowszechnianie dokumentów papieża i Stolicy Apostolskiej, zwłaszcza odnoszących się do świętej Liturgii.

02Z wielką starannością winny być przygotowywane i sprawowane obrzędy związane z rokiem liturgicznym, zwłaszcza z okresem Adwentu, Narodzenia Pańskiego, Wielkiego Postu i Wielkanocy.
W Okresie Wielkiego Postu, tam gdzie zachowuje się tradycję zgromadzeń Kościoła lokalnego na wzór rzymskich stacji (por. Mszał Rzymski dla Diecezji Polskich, rubryka na początku Okresu Wielkiego Postu, s. 61; Ceremoniał Biskupów, 260-262), bardzo się zaleca, aby bazylika została wybrana jako miejsce tego rodzaju zgromadzeń.
Starannie winno być głoszone słowo Boże zarówno w formie homilii, jak i kazań nadzwyczajnych.
Należy rozwijać czynne uczestnictwo wiernych tak w sprawowaniu Eucharystii, jak Liturgii Godzin, zwłaszcza jutrzni i nieszporów.
Ponadto niech będą pielęgnowane zatwierdzone formy pobożności ludowej.

03Ponieważ czynność liturgiczna przyjmuje wznioślejszą postać, kiedy jest sprawowana z zastosowaniem śpiewu, należy troszczyć się o to, aby zgromadzenia wiernych uczestniczyły w śpiewie różnych części Mszy świętej, zwłaszcza Ordinarium (por. Konstytucja o Liturgii, 54; Instrukcja Świętej Kongregacji Obrzędów o muzyce w liturgii, Musicam sacram z 5 marca 1967).
Wypada, aby w bazylice, w której częściej gromadzą się wierni pochodzący z różnych narodów lub mówiący różnymi językami, mogli oni śpiewać razem w języku łacińskim i przy zastosowaniu łatwiejszych melodii gregoriańskich, właściwych dla liturgii rzymskiej, wyznanie wiary i Modlitwę Pańską (por. Konstytucja o Liturgii, 116; Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 19).

04Celem uwydatnienia szczególnej więzi komunii łączącej bazylikę mniejszą z rzymską stolicą św. Piotra, niechaj co roku będą obchodzone:
a) święto Katedry św. Piotra (dnia 22 lutego);
b) uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła (dnia 29 czerwca);
c) rocznica wyboru Ojca Świętego lub inauguracji jego pontyfikatu.

IV. Przywileje związane z tytułem Bazyliki Mniejszej

01Dzień, w którym publicznie ma zostać ogłoszony tytuł bazyliki przyznany jakiemuś kościołowi przez Stolicę Apostolską, winien być przygotowany i przeżywany w świątecznej atmosferze. Należy przewidzieć w związku z tym odpowiednie homilie, modlitwy, czuwania i inne celebracje, zarówno w dniach poprzedzających ogłoszenie tytułu, jak i po nim następujących.
W tych dniach można sprawować Mszę świętą i Liturgię Godzin o tytule kościoła albo o Świętym, względnie o misterium przedstawionym na obrazie szczególnie czczonym w danym kościele; może też być sprawowana Msza święta Za Kościół lokalny lub Za Papieża, z wykluczeniem dni wymienionych w tabeli pierwszeństwa w nn. I, 1-4 i II, 5-6 (por. Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza, 59).
W dniu ogłoszenia tytułu bazyliki mniejszej należy sprawować, zgodnie z przepisami, albo Mszę z dnia, albo jedną z Mszy wyżej wymienionych. Na początku celebracji, przed hymnem "Chwała na wysokości Bogu", odczytuje się w przekładzie na język ojczysty Breve Apostolskie lub dekret, na mocy którego kościół został podniesiony do godności bazyliki.

02Wierni, którzy nabożnie będą nawiedzać bazylikę i uczestniczyć w niej w jakimś obrzędzie lub przynajmniej pomodlą się słowami Modlitwy Pańskiej i odmówią wyznanie wiary, mogą, pod zwykłymi warunkami (sakramentalna spowiedź, przystąpienie do Stołu Pańskiego i modlitwa w intencji Ojca Świętego), dostąpić odpustu zupełnego w następujących dniach:
1) w rocznicę poświęcenia tejże bazyliki;
2) w dniu liturgicznego obchodu uroczystości jej tytułu;
3) w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła;
4) w rocznicę nadania kościołowi tytułu bazyliki mniejszej;
5) raz w roku, w dniu ustalonym przez miejscowego ordynariusza;
6) raz w roku, w dniu dowolnie wybranym przez każdego z wieroych.

03Znak papieski, to jest "skrzyżowane klucze", może być używany jako ornament na chorągwiach, sprzętach liturgicznych oraz na pieczęci zarządu bazyliki.

04Zarządca (rektor) bazyliki podczas sprawowanych przez siebie funkcji może nosić na sutannie lub na habicie zakonnym i na komży - czarny mucet przyozdobiony czerwonym obramowaniem oraz takiegoż koloru guzikami i obszyciem dziurek.

W siedzibie Kongregacji, dnia 9 listopada 1989 roku, w święto rocznicy poświęcenia Bazyliki Laterańskiej.
/-/
Edward kard. Martinez
Prefekt
/-/
+ Ludwik Kada
Arcybiskup tyt. Thibicensis
Sekretarz

Tekst łaciński: "Notitiae" 26 (1990) nr. l/282, s. 13-17;
tekst polski: "Anamnesis" 4 (1997/98) nr 3 (14) s. 9-12.
Z języka łacińskiego tłumaczył ks. Stanisław Czerwik

Kalendarium

1027 – pierwsza wzmianka o istnieniu punktu duszpasterskiego w Wąwolnicy
1325 – pierwsza wzmianka o istnieniu parafii pw. św. Wojciecha
XV w. – Jan Długosz wymienia drugą parafię, pw. św. Marii Magdaleny
1700 – przeniesienie figury Matki Boskiej z Kębła do Wąwolnicy
1819 – kres patronatu klasztoru benedyktyńskiego
1830 – zarząd nad parafią obejmują księża diecezjalni    
1907–1914 – budowa obecnego kościoła
10 X 1978 – koronacja figury Matki Bożej Kębelskiej
2001 – wyniesienie wąwolnickiej świątyni do rangi bazyliki mniejszej
2011 - 2012 - gruntowny remont bazyliki